Milattan önce 3'üncü yüzyıla kadar uzanan tarihi ile Batı Karadeniz bölgesinin tek antik kenti olan Prusias Ad Hypium Antik Kenti'nde 2 bin 322 yıl sonra heyecanlandıran gelişme yaşandı.
Düzce'de bulunan kent, Roma dönemine ait antik tiyatroların hiç birinde rastlanılmayan drenaj sistemi ortaya çıkartıldı. Hala aktif olarak çalışan sistemin bir kısmı gün yüzüne çıkartılırken, bitiş noktası için çalışmalar devam ediyor.
Düzce’nin Konuralp bölgesinde bulunan ve Batı Karadeniz’in tek antik kenti olan Milattan önce 3. Yüzyılda yapılan Prusias Ad Hypium Antik Kenti’nde tarihçileri heyecanlandıran gelişmeler yaşanmaya devam ediyor.
Roma Dönemine ait hiçbir kalıntıda olmayan ve sadece Düzce’de ki Prusias Ad Hypium Antik Kenti’nde ki kazılarda farklı ve çalışır durumda drenaj sistemi ortaya çıkartıldı. Halen çalıştığı belirtilen drenaj sisteminin bittiği yer ise araştırılmaya devam ediyor.
"Dolgu harfiyatını çıkartmaya çalıştık"
Düzce Belediyesi liderliğinde devam eden kazı çalışmaları hakkında bilgiler veren Belediye Arkeoloğu Gül Demet Yıldız Dursun; “Biz bugüne kadar yapılan çalışmalarda dolgu hafriyatını buradan çıkartmaya çalıştık. Bunun en üst tabakası günümüzün asfaltın altındaki cumhuriyet, Osmanlı, Bizans, Roma dönemine kadar inmeye çalıştık. Dolgu tabakayı tiyatronun dışına aldığımızda tiyatronun altında 3 katlı bir oturma düzeninin olduğunu gördük.
Henüz tamamlamadık ama 2 katlıda sahne yapısının olduğunu görebiliyoruz. Daha sonra orkestra alanının ortaya çıkarttık. Burası da taş döşeme olduğunu tespit ettik. Kazı çalışmalarımız sırasında Türkiye'de hiçbir örneği olmayan tiyatroya ait bir drenaj sisteminin tiyatroyu ikiye böldüğünü görüyoruz. Kendi işçilerimizi biraz usta, uzman yapısında yetiştirmek ve restorasyon bitene kadar bize eşlik etmeleri için eğitiyoruz” dedi.
“Kazı çalışmalarında çok az bir yerimiz kaldı”
Gül Demet Yıldız Dursun, Kazı çalışmalarında gelinen noktaları da belirterek şunları söyledi; “Sahne kazılarına gelecek olursak orada çok az bir çalışmamız kaldı. Artık oyuncuların oyuna hazırlandığı kulis odalarını bulmak üzereyiz. Bulduğumuz odaların kulis olduğunu ise tiyatronun sahne binasına ait olan mimari parçaları burada düşüş konumunda . Yani düştükleri yerde bulduk.
Yapacağımız tadilat çalışması ile yerlerini bildiğimiz için aldığımız yerlere koyacağız. Bizi burada düşündüren Türkiye’de tek örnek olan Kemer Kasım köyünden buraya kadar gelen su kemerlerinden tiyatroya uzanan bir su sistemini bulduk. Burada tiyatronun ortasından geçen ve tiyatronun sahne kısmının arkasında çeşme ile yada su yolu ile Roma köprüsüne oradan Melen Çayına ya da muhtemelen Akçakoca’ya kadar uzanan bir su yolunu bulduk."
“Tiyatronun Türkiye’de ve dünyada bir örneği yok”
Konuralp’te bulunan Prusias Ad Hypium antik tiyatronun altından geçen drenaj sisteminin o döneme ait hiçbir kalıntılarda olmadığını söyleyen Arkeolog Dursun, “Türkiye’deki roma dönemi tiyatrolarının bir su sistemi var ama tiyatroyu ikiye bölen, alttan geçen drenaj hattı yok. Bu tiyatronun başka bir yerinde drenaj hatta olmadığı için hattı alttan geçirmişler. Sahne altında kulis odaları olması bizi düşündürmüştü ama kot farkının yükseltildiğini sonradan gördük.
Tiyatronun altından geçen ve Roma dönemi su hattını takip eden ve halen çalışan bir drenaj sistemini kuyunun içine girerek tespit ettik. M.Ö. 3. Yüzyılda Roma Dönemi tiyatroları genelde sahne binası ve oturma yerleri birlikte yapılır. Ama Prusias’ta ilk önce ahşabı kullanıp daha sonradan ahşabın bu coğrafyaya uygun olmadığını, sürekli tadilat görmesi gerektiğini anladıktan sonra taş yapıya geçmişler. Bu haliyle de bizim tiyatromuz nadide bir eser anlamına geliyor. Çünkü işçiliklere bakacak olursak bazı tavea parçalarının ayağında da işçilik farkı bulunuyor. Bunlarda nadide bir örnek.
Drenaj sisteminin çalışmalarını tamamladıktan sonra tiyatronun Türkiye’de ve Dünyada farklı bir literatüre geçeceğinden eminim.” ifadelerini kullandı.
