İşçi ya da işveren, ahlâk ve iyi niyet kurallarına aykırılık durumlarında iş sözleşmesini hemen feshedebilir. İşveren bu gerekçeyle fesih yaparsa kıdem tazminatı ödemezken, işçi feshederse kıdem tazminatı hakkı doğar. Ancak derhal fesih için 6 günlük hak düşürücü süreye dikkat edilmelidir. Peki bu süre nasıl işler? Başlangıç tarihi nedir? İşçinin raporlu olduğu günler süreyi etkiler mi? Süre geçerse fesih geçerli olur mu? Gazeteci Ahmet Kıvanç, tüm detayları kaleme aldı...
İş Kanunu, hem işçi hem de işveren açısından ahlâk ve iyi niyet kurallarına uyulmasını zorunlu kılar. Taraflardan biri bu kurallara aykırı davrandığında diğer taraf, iş sözleşmesini derhal feshetme hakkına sahip olur. Kanunun 24. maddesi işçi için, 25. maddesi ise işveren için geçerli olan ahlâk ve iyi niyet kurallarını belirlemektedir.
AHLÂK VE İYİ NİYET KURALLARINA AYKIRILIK
Derhal fesih için 6 günlük hak düşürücü süre bulunuyor. Peki bu süre nasıl işliyor? Başlangıç tarihi nedir? İşçinin raporlu olduğu günler süreyi etkiler mi? Süre geçerse fesih geçerli olur mu? Habertürk'ten Ahmet Kıvanç, tüm detayları yazdı.
İşçi, haklı nedenle derhal fesih yaparsa kıdem tazminatına hak kazanır. Öte yandan, işveren haklı nedenle sözleşmeyi sona erdirirse işçiye ihbar ve kıdem tazminatı ödeme yükümlülüğü doğmaz.
İŞÇİ VE İŞVERENİN DERHAL FESİH HAKKI
İşverenin işe alım sürecinde gerçeğe aykırı bilgi vermesi, işçinin veya ailesinin şeref ve namusuna yönelik saldırıda bulunması işçiye derhal fesih hakkı tanır. Ayrıca, işyerinde işverenin ya da diğer çalışanların tacizine uğrayan işçi, bu durumu işverene bildirdiği halde önlem alınmıyorsa iş sözleşmesini haklı nedenle feshedebilir.
Ücretin eksik veya zamanında ödenmemesi de işçi açısından önemli bir haklı fesih sebebidir. Bu konuya aşağıda daha detaylı değineceğiz.
İşverene tanınan derhal fesih sebepleri ise daha geniş kapsamlıdır. İşe girişte yalan beyan vermek, işverenin ya da ailesinin onuruna saldırmak, işyerinde cinsel tacizde bulunmak, işyerinde kavga etmek, sarhoş veya uyuşturucu etkisi altında çalışmaya gelmek, güveni kötüye kullanmak, hırsızlık yapmak, meslek sırlarını ifşa etmek gibi pek çok davranış, işverenin haklı nedenle derhal fesih yapmasına imkân tanır. Ayrıca, haklı bir mazereti olmadan ardı ardına iki iş günü veya bir ay içinde üç gün işe gelmemek, verilen görevi yapmamakta ısrar etmek, işyerindeki araç ve gereçlere ciddi zarar vermek de bu kapsamdadır.
6 İŞ GÜNÜ İÇİNDE FESİH ŞARTI
İşçi veya işverenin ahlâk ve iyi niyet kurallarına aykırılık gerekçesiyle derhal fesih hakkını kullanabilmesi için, fesih sebebini öğrendiği günden itibaren 6 iş günü içinde işlemi gerçekleştirmesi gerekir. Ayrıca her hâlükârda olaydan itibaren en geç bir yıl içinde fesih hakkı kullanılmalıdır. Bu süreler hak düşürücü niteliktedir.
Örneğin, işyerinde hırsızlık yapan bir işçi hakkında işveren, olaydan sonraki 6 iş günü içinde fesih işlemi yapmalıdır. Aksi halde, işten çıkarsa dahi işçiye kıdem ve ihbar tazminatı ödemek zorunda kalır.
ÜCRETİ ÖDENMEYEN İŞÇİNİN DERHAL FESİH HAKKI
Ücretin ödenmemesi sürekli bir haklı fesih sebebi olduğundan, burada 6 iş günlük süre işlemez. İşçi, ücreti ödenmediği sürece istediği zaman iş sözleşmesini haklı nedenle feshedebilir. Ancak, ücretin ödenmesiyle birlikte bu hak sona erer.
Bununla birlikte, görev yerinin değiştirilmesi gibi durumlarda, değişiklik bildiriminden itibaren 6 iş günü içinde fesih hakkı kullanılmalıdır.
RAPORLU OLMAK SÜREYİ DURDURMAZ
İşçinin raporlu olduğu günler dahi 6 iş günlük sürenin işlemesine engel değildir. Yani raporlu iken de hak düşürücü süre işlemeye devam eder.
HAKLI FESİH GEREKÇESİ SONRADAN KULLANILAMAZ
İşveren, işçinin bir suistimalini tespit ettiği halde süresinde fesih yapmaz ve örneğin sadece uyarı verir ya da başka bir disiplin cezası uygularsa, aylar veya yıllar sonra aynı olayı gerekçe göstererek işçiyi haklı nedenle işten çıkaramaz. Bu durumda işçiye hem kıdem hem ihbar tazminatı ödemek zorunda kalır.
SÜRESİ GEÇİNCE FESİH HAKKI KAYBOLUR
6 iş günü içinde haklı nedenle fesih yapılmazsa, fesih geçerli olsa bile sonuçları farklı olur. İşçi veya işveren, süresi geçtikten sonra sözleşmeyi feshederse, haklı fesih hükümleri uygulanmaz; dolayısıyla tazminat yükümlülüğü doğar. Örneğin, işçi 6 günü geçirdikten sonra sözleşmeyi feshederse kıdem tazminatını kaybeder ve işverene ihbar tazminatı ödemek zorunda kalabilir. Benzer şekilde işveren de geç kalırsa işçiye kıdem ve ihbar tazminatı öder.
