Yeni fındık sezonuna kısa bir süre kaldı. rekolte tahminleri dilden dile dolaşıyor. Bu yıl fındık rekoltesi 700 bin ton diyenle var, 450 bin ton tahmin edenler de var. Yıllardır bu tür tartışmaları dinledik ve yaşadık. Bu gün de bu tartışmalar devam etmektedir.
Bu yıl asıl sorun piyasanın oluşmasıdır. Yeni sezon yaklaştıkça rekolteye göre devlet müdahalesinin yapılıp yapılmayacağı tartışılmaktadır. Üreticiler, fındık tüccarlarının sezon sonunda fiyatları düşürdükleri ve yeni sezonun fiyatları düşük seviyede oluşturacaklarını düşünmektedir. Fındık tüccarları ise fiyatların arz-talep dengesine göre belirleneceğini ifade etmektedir.
Devletin uyguladığı "yeni fındık stratejisi" de sona ermiştir. Fındık üreticisi bu sezon ne yapacağını bilemiyor ve yeni sezonu endişe ile bekliyor. Piyasadaki gelişmelere bakıldığında, yeni sezon kabuklu fındığın kilosu 4-4,5 lira arasında olacağı tahmin ediliyor. Devletin müdahalesi olur ya da olmaz diye öngörüde bulunmak zor. Ancak, devletin müdahalesi olmaz ise fındığın fiyatı 4 liranın altına inebilir.
Fındık üreticisi birliği olan Fiskobirlik'in piyasadaki fonksiyonu kalmadı. Devlet adına fındık alımını yapan Toprak Mahsulleri Ofisi'nin de piyasada olmayacağı anlaşılıyor. Devlet ve Fiskobirlik ile Toprak Mahsulleri Ofisi'nin sorumluluk almaması durumunda fındık piyasası nasıl oluşacak? Geçmişteki gelişmeler analiz edildiğinde yurtiçi ve yurtdışı fındık tüccarları fındık piyasasını belirleyecek. Bu yönde oluşacak piyasanın üretici yararına olup olmadığı geçmiş yıllarda görülmüştür.
Fındık piyasası serbest piyasa koşullarına göre oluşması elbette doğrudur. Ancak, fındık piyasasında serbest piyasa koşullarının alt yapısı hazır değildir. Fındık piyasasında uluslararası rekabetçiliği sağlamadan fındık üreticisini fındık piyasasına sokarsanız üretici lehine fiyat oluşmaz. Fiskobirlik ve devlet adına fındık alan kurumlar serbest piyasa koşullarının alt yapısını hazırlasalardı geldiğimiz noktada fındık üreticileri bu sorunları yaşamayacaktı. Fiskobirlik ve Toprak Mahsuller Ofisi fındık üreticisinin haklarını koruyarak piyasanın arz-talep dengesine göre oluşturulmasında etkinliği olan kuruluşlar olmalıydı. Ne yazık ki olaylar bu yönde gelişmedi. Bu durumda fındık piyasası nasıl oluşacak?
Fındık tüccarları, fındığın piyasaya yoğun olarak sunulduğu ve fiyatların düştüğü eylül-ekim aylarında fındığı satın almayı düşüneceklerdir. Önceki yıllarda Fiskobirlik ve Toprak Mahsulleri Ofisi'nin görevini tüccarlar yapacak ve fındık piyasasına yön vereceklerdir. Bu yönde oluşacak piyasada üreticiler arayışlara başlayacaklar, arayışlar sürdükçe üreticiler zorlanacak ve buldukları fiyatta fındığı satmak zorunda kalacaklardır. Sonuçta üreticiler emeklerinin karşılığını alıp alamayacakları belli değil. Fındığın değer kazanabilmesi ve üreticinin emek karşılığını alabilmesi için etkin piyasa kurallarına ihtiyaç vardır. Bu kurallar işlemediğine göre alternatifi, bölge veya iller bazında fındık üreticileri birlik olacaklar ve fındık alan firmalarla pazarlık yapıp sözleşme imzalayarak fındık piyasasını oluşturacaklardır.
