Rekoltenin düşmesiyle yükselen fındık fiyatı üreticinin gelir elde etmesini sağlamıyor. Çünkü Mazot, gübre ve ilaç fiyatlarının yüksek olması üreticilerin üretim maliyetlerini arttırmıştır. Fındık piyasasında oluşan 10.50 kg/TL.?nin düşük olduğunu, fındıkta piyasa fiyatının 14.10TL.olması gerektiği kanaatindeyim. Fındık fiyatının ortaya çıkmasında don olayının etkisi olmuştur. Don afeti öncesi ve sonrasında açıklanan rekolte tahminlerine dayalı olarak üretim maliyetine enflasyon tahmini, kar marjını ve gerçek gelir payı eklendiğinde bu yıl fındık fiyatı 14.10TL.olmalıdır.
400 bin üreticisi ve 8 milyon insanın geçim kaynağı olan ve ayın zamanda dünya fındığının %75?ini üreten Türkiye üzerinde tütüne benzer senaryoların hazırlandığını görmek lazım. Oltan Gıda?nın satılmasından sonra dünya çikolata üreticilerinin Türkiye?deki fındık alıcısı şirketlerle görüşmeler yaptığını ve bazı fındık üretici şirketlerini satın alma noktasına geldikleri anlaşılmaktadır. Her yıl fındık rekolte senaryolarına bağlı fiyat baskısı altında olan üreticilerin 4-5 ihracatçı şirketin tekeline girerek mağduriyetler artacaktır. Bundan sonraki yıllarda ihracatçı firmaların fındık piyasasında etkileri artacak ve piyasayı istedikleri gibi yönlendireceklerdir. Tütünde olduğu gibi fındıkta da üretici para kazanamayacak ve birçok aile üretimden çıkacaktır. Dünyada fındık üreten ülkelerin üretim payları ve miktarlar grafikte göstererek genel bir değerlendirme yapalım.
Ülkeler 2010 2011 2012 2013
--------- --------- _______ -------- ---------
Türkiye 600.000 430.000 740.000 600.000
İtalya 90.000 128.000 84.000 120.000
ABD 25.401 34.927 32.000 35.000
Azerbeycan 29.454 32.922 40.000 35.000
Gürcistan 28.800 31.100 28.000 30.000
İspanya 15.100 17.579 16.000 19.500
Diğer 66.674 67.529 25.000 25.000
____________________________________________________________________
DÜNYA 855.699 742.997 965.000 864.500
________________________________________________________________
Dünya fındık üretim miktarları(ton), Kaynak: FAO . NOT: 2014 yılı fındık rekoltenin 430.000
ton olacağı tahmin ediliyor.
Yukarıdaki tabloların verileri incelendiğinde bugün için fındık üretiminde Türkiye?ye rakip olacak ülke olmadığını görüyoruz. Ancak, fındık piyasası gündeme geldiğinde hemen rekolte öne çıkıyor ve senaryolar buna göre hazırlanıyor. Bunun tedbiri alınmaz ise, rekabet koşulları ve rekolte oyunları uluslararası piyasada Türkiye?yi zora sokacaktır. Çünkü Fındık sanayinde yeterli yerde değiliz. İç fındık olarak ihraç ettiğimiz ülkeler gıda sanayinde hammadde olarak kullanıyor ve başka Ülkelere sanayi ürünü(çikolata, fındık ezmesi, fındık cipsi vb.) olarak ihraç ediyor.
Özetlersek; Fındık fiyatının düşük veya yüksek olmasının ihracatı etkilemediğini Karadeniz İhracatçılar Birliği Genel Sekreterliği?nin kayıtları incelendiğinde 10 yıllık ortalama satışın 350 bin ton/yıl olduğu görülecektir. Bu durumda yapılacak şey, fındık üretim verimliliğini ve kalitesini arttırmaktır. Uzun yıllardan beri fındık ihracatımızın %85?i Avrupa ülkelerine yapıyoruz. Bu durum, Türkiye fındığına olan güveni ifade etmektedir. Bu yönde fındığın kalitesini artırarak güveni diğer ülkelere de yaymalıyız. Diğer yandan fındık alıcılarının uzun vadeli plan yapmalarına yönelik fiyat ve stok garantisi verilmelidir. Verilen bu garanti, fındık tüketimini arttıracak ve üretime yön verecektir.
Yüzde 1-1,5 kar marjıyla çalışan fındık sanayicisi bir taraftan mevsimsel sorunlarla boğuşurken diğer yandan maliyet sorunlarıyla uğraşmak zorunda kalıyor. Rekolte senaryolarını gündeme getiren piyasa oyuncularının ödeme sürelerini uzatma ihtimalleri var. Bunun sonucunda fındık üreticisinin maliyetleri artacak ve sektörden çıkışları hızlandıracaktır. Bunu önlemek için fındık konusunu politik araç olarak kullanmadan fındık tesislerini modernize edip tüketici taleplerine cevap verecek düzeyde iç piyasayı düzenleyerek dünya piyasasında pazar payımızı arttırmaya yönelik projelerle devletin etkin piyasa kuralları devreye girmelidir.
