Değerli İşadamları,
Hatır Çekinin Yasal Sonuçlarına Dikkat Ediniz!
Son zamanlarda piyasada hatır çekinin kullanılması ile birçok şirketin battığı veya iflas noktasına geldiği görülmektedir. Hatır çeki veren veya alan şirketlerin yasal sorumlulukları 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu?nun 213, 241 ve Vergi Usul Kanunu?nun 359/2-b maddelerinde açıklanmıştır.
Türk Ticaret Kanunu?na göre çeklerin ticari faaliyetten kaynaklanan esaslar çerçevesinde düzenlenmesi zorunludur. Çünkü çekler ticari faaliyetlerin yürütülmesinde ödeme aracıdır. Hatır çekleri ise ticari dayanağı olmamasına karşın düzenlemiş ve çekte borçlu durumda olan kişi borçlu olmayı kabul etmiştir. Bu yönde hiçbir ticari işlem gerçekleşmeden fatura da düzenlenmektedir.
İş hayatında şirketler ihtiyaç duydukları parayı 5411 sayılı Bankacılık Kanunu ile 6361 sayılı finansal kiralama, faktoring ve finansman şirketleri kanunu kapsamındaki kurumlardan tedarik etmek zorundadır. Bu kurumların dışında herhangi bir kurum veya kişiden ticari işleme dayalı olmayan bir faaliyetten dolayı çek karşılığında para alınması veya kredi kullanılması yasaktır.
Ticari işlem olmamasına karşın düzenlenmiş olan hatır çekleri, 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu?nun 241. Maddesine göre ??TEFECİLİK?? suçu kapsamına girmektedir. Türk Ticaret ve Türk Ceza Kanunu hükümlerine göre gelir elde etme amacı olmadan başka bir şirkete veya kişiye hatır çeki ve senedin verilmesi mümkün değildir. Çünkü kazancı olmayan tüm ticari faaliyetler devletin kaynak yaratmasını engeller ve kayıt dışılığını teşvik eder. Bu duruma sebebiyet verenler suç işlemiş olurlar. Bu suçu işleyenler, diğer bir deyişle tefecilik yapanlar 2 yıldan 5 yıla kadar hapis ve 5.000 güne kadar adli para (100.000TL.) cezası ile cezalandırılır. Diğer yandan 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu?nun 241.maddesine göre gelir elde etme amacı ile hatır çeki veren şirket temsilcisi cezalandırılmasına karşın hatır senedi karşılığında ticari işlem olmadığı halde fatura tanzim edilmiş ise bu faturayı tanzim eden şirket kanuni temsilcileri ile faturayı alan şirket kanuni temsilcileri de 213 sayılı Vergi Usul Kanunu?nun 359/2-b maddesi gereğince 3 yıldan 5 yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.
Diğer önemli konu;
Vadesi gelmemiş bir senedin veya çekin vadesinden önce başka bir kişiye vererek, diğer bir deyişle çek veya senet kırdırarak bu senette yazılı tutardan az paranın alınması ??TEFECİLİK?? suçuna girer. Bu suçun cezası da yukarıda belirtilen kanun ve ilgili madde gereği 2 yıldan 5 yıla kadar hapis ve 100.000TL. para cezası ile cezalandırılır.
SONUÇ:
Şirketler hatır çeki aldıklarında bunun dayanağını açıklamak zorundadırlar, bu çeki niçin aldıklarını ve çek karşılığında karşı tarafa ne ödendiğini yazmaları gerekiyor. Yasalarda hatır çeki diye bir ödeme aracı olmamasına karşın uygulamada karşılaşılmaktadır. Ancak hatır çekleri birçok şirketin batmasına neden olduğunu görüyoruz. Bu nedenle işadamlarının çekin hatırı olmadığını düşünerek finans şirketleri dışındaki kurumlardan borç para almalarının doğru bir yol olmadığını bilmelerinde yarar vardır. Muhasebe kayıtlarında hatır çeklerinin kullanılması da doğru olmadığını hatırlatmak isterim.
Dr.Fevzi Er/Mali ve Kurumsal Danışman [email protected]
