Enflasyon, ekonominin temel göstergelerinden en önemlisi olup, ülkenin fiyatlar düzeyindeki
dalgalanmasını ifade eder. Paranın dolaşım hızı, yatırım tasarruf dengesizliği, kamudaki
gereksiz ve plansız harcamalar bütçe açığı, ihtiyaçtan daha fazla mal ve hizmet üretimi, gelir
dağılımı bozukluğu, hızlı nüfus artışı ve demokratikleşme gibi faktörler enflasyonu yaratan
sebeplerdir. Enflasyonun toplumsal bir olay olması nedeniyle toplumun tüketimini, tasarruf ve
yatırımı, gelir dağılımını ve toplumun iş ahlakını olumsuz etkiler. Bu yönde, Türkiye’nin
enflasyon bağlamında en büyük sorunu, tüketim ithalatının yatırım ithalatından fazla
olmasıdır.
Yüksek oranlarda gerçekleşen enflasyonda para biriminin değeri hızla düşer ve ekonomik
istikrar büyük ölçüde bozulur. Aylık %5-10 aralığındaki enflasyon yüksek enflasyon oranını
ifade eder. Ekonominin dengelerini etkilemeyen ve doğal kabul edilen enflasyon yıllık %4-6
aralığındaki enflasyon seviyesidir.
Şirketler, ekonomik yapı içinde önemli bir istihdam kaynağıdır. İşletmeler, çalışanlarına maaş
ve yan haklar sağlarlar ve böylece bireylerin geçimini sağlamalarına yardımcı olurlar. Bu
yönde şirketlerin piyasa beklentileri enflasyonu etkiler ve fiyatların artmasına neden olarak
enflasyonu arttırır. Uluslararası değerlendirmelerine göre enflasyonun %85’i şirketlerin artan
kârlarından kaynaklanıyor. Uzmanlar buna “kârların sürüklediği enflasyon” diyorlar.
Türkiye’deki ekonomi yönetimi, enflasyonun sebebi çalışanın ücretlerindeki artış diyor.
Ancak, İzlenen para politikalarına bağlı olarak döviz kurlarında oluşan iniş ve çıkışlar Türk
Lirasının değer kaybetmesine yol açmıştır. Bu durum ithalatın maliyetini arttırarak şirketleri
zora sokmuştur. Faiz politikalarında yapılan hatalar enflasyonun artmasına neden olmuştur.
Toplum enflasyonun düşeceğine inancı azalmıştır.
Açıklanan ekonomi programlarında ücretlere düşük zam yaparak, vatandaşın alacağı
kredileri sınırlandırarak, temel ihtiyaçların tedarikinin önüne geçerek enflasyonun
düşürüleceğini belirtiyorlar. Bu nedenle çalışanların ve emeklilerin ücretlerine yapılan zamlar
enflasyonun altında kalıyor. Şirketler, yapılacak ekonomik programların enflasyonu
arttıracağını önceden biliyorlar. Bu yönde şirketler sattıkları ürünlere diledikleri gibi zam
yapıyor ve kârlarını beliyorlar. Fakat çalışan ve emekli hak ettiği zam alamıyor. İşçilik
ucuzluyor, sabit ve dar gelirli fakirleşiyor. Bu durumda söylendiği gibi çalışan ve emeklilere
yapılacak zam enflasyon nedeni olmadığı açıkça görünüyor. Devlet harcamaları azaltmadan
ve verimsiz harcamadan vazgeçmeden faiz düşmez. Bu yönde parasal ve faiz politikalarında
iktisat bilimi kuralları uygulanmalıdır. Topluma enflasyonun düşeceğine dair güven
verilmelidir.
Dr. Fevzi ER/Akademisyen
